Otizm Nedir ?

Otizm, kişilerin ailesiyle ve etrafında bulunan bireyler ile normal iletişim kurmasına engel olan ve çoğunlukla doğuma müteakip ilk 3 yıl içerisinde belirtilerini gösteren, nöro-gelişimsel bir bozukluktur.  Günümüzde tıp alanında meydana gelen gelişmeler neticesinde basit testler ile otizm tanısı rahatlıkla konulabilir. Otizm rahatsızlığı tespit edilen çocuklarda ilk evreler çok önemlidir. Eğer erken tanı ve müdahale yapılmaz ise rahatsızlık bir ömür devam edebilir.  Otizmli bireylerin motor beceri gelişimleri normaldir. Bazı vakalarda baş ve ense bölgesinin kalın olması haricinde, otizmli bireylerin büyük bir bölümünün dış görünümleri normaldir. Otizmli kişiler asıl sorunu, iletişime girmekte ve devam ettirmekte zorlanmaları, sosyal etkileşim becerilerinde zayıf kalmalarıdır. Bazı çocuklarda gelişim evreleri normal ilerlerken belli bir dönemden sonra otizm tanısı konabilir.

Otizm Nasıl Anlaşılır ?

Otizm, son zamanlarda oldukça yaygın karşılaşılan bir gelişim bozukluğu türüdür. Dolayısı ile aileler, otizm nasıl anlaşılır gibi hususları oldukça merak edebilirler. Otizm belirtileri, özellikle yenidoğan bebeklerde ikinci ayından itibaren kendini belli etmeye başlar. Örneğin, çocuğunuz özellikle göz temasından kaçınıyor, etrafta olan seslere tepki vermiyor, cansız cisimlere aşırı ilgi gösteriyor veya bazı anlamsız hareketleri sürekli tekrar ediyor ise bu durumda otizmli olma ihtimali yüksektir. Aynı şekilde akranlarına oranla konuşmada geç kalmışsa veya tek tüze ve çoğu zaman anlamsız cümleler kuruyor ise  veya ebeveynleri taklit etmede zorlanıyor ise bu durumlada da otizmden şüphelenilebilir.

Uzmanlar tarafından bireylere otizm tanısı konulabilmesi için öncelikle bazı otizm testlerinin ve psikososyal değerlendirmelerin yapılması, beyin ve sinir gelişimin tespit edilmesi gerekir. Sadece saydığımız belirtilerin biri ikisini gösteren her bireyi otizmli olarak düşünmek doğru olmayabilir. Otizm tanısı konan çocuklara erken müdahale ederek onları özel eğitime başlatmak çok önemlidir. Erken yaşlarda başlayan özel eğitim, çocukların bazı özelliklerini geliştirmelerini ve bağımsız hareket edebilmelerini sağlayabilir. 

Otizm Neden Olur?

Şuana kadar yapılan araştırmalarda otizm nedenleri tam olarak ortaya tespit edilmiş değildir. Otizm rahatsızlığının neden meydana geldiğine dair ileri sürülen bazı varsayımlar şu şekildedir.

1. Gen bozuklukları ve çevresel faktörler (özellikle doğum öncesi ve devamında meydana gelen )
2. Beyin kimyasını bozan hastalıklar.
3. Epilepsi.
4. Sinir sisteminde meydana gelen bozukluklar.

Bu noktada ebeveynlerin kafasını kurcalayan hususlardan birisi ise aşılar otizme yol açar mı? sorusudur. Çocuk aşılarının otizm hastalığına neden olduğuna dair henüz kanıtlanmış bir çalışma söz konusu değildir.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Otizm belirtilerinin aileler tarafından anlaşılması bazı durumlarda zor olabilir. Konuşmada gecikme veya iletişimde isteksizlik otizm tanısı olmayan çocuklarda da görülebilir. Bu nedenle otizm şüphesi taşıyan aileler vakit kaybetmeden doktara başvurmaları gerekir. Otizm tanısı konusunda destek almak için randevu talebinde bulunabilirsiniz. Otizm tanısı konulabilmesi için çocuklarda görülmesi beklenen bazı otizm belirtileri şunlardır;

1. Sınırlı göz teması kurarlar.
2. Çevrelerine karşı ilgisizdirler.
3. Konuşma becerileri geç gelişir.
4. Cansız varlıklara daha çok ilgi duyarlar, canlı ve cansız varlık ayrımını yapamazlar.
5. Kendi yaşıtları ile diyalog kurmazlar, onlarla oyunlara katılmazlar ve kendi başlarına oyun oynamayı tercih ederler.
6. El çırpma, sıçrama, etrafında dönme gibi bazı hareketleri sürekli tekrarlarlar.
7. Bazı oyuncakların yada nesneleri bir parçasına takılırlar veya sadece onla oynarlar (örneğin arabanın tekerini sürekli çevirmek gibi).
8. İsimleri ile seslenince tepki vermezler.
9. Tehlike algıları zayıftır, acıya karşı duyarsız olabilirler.
10. Kucağa almak sarılmak öpmek gibi hareketlerden hoşlanmazlar.
11. Aynı kelimeleri devamlı tekrar ederler, kurdukları cümle yapıları anlamsızdır, ses tonlarıda çoğunlukla tek düzedir.

Çocuklara otizm tanısı konulabilmesi için otizm belirtilerinden bir kaçının aynı anda ortaya çıkması gerekir. Ayrıca tanıyı ancak uzman bir ekibin koyabilir.

Otizm Tedavisi Nasıldır?

Otizm tedavisi kapsamında tıp alanında  dünyada yaygın olarak uygulanan bir ilaç veya ameliyat yöntemi söz konusu değildir. Otizm tedavisinde erken tanı ve erken müdahale oldukça önemlidir. Otizm rahatsızlığı kapsamında uygulanan tedavilerin temel amacı otizmli kişinin sosyal beceri ve bireysel yeteneklerini geliştirmek, yaşam kalitesi ve bağımsız hareket edebilme yeteneği kazandırmak, fiziksel ve zihinsel gerilemelerine engel olmak ve ebeveynlere otizm nasıl mücadele edilir konusunda destek olmaktır.

Tedavi yöntemi otizmli çocuklar göre özel planlanmalıdır. Erken yaşlarda planlanan özel eğitim programları ile otizmli bireylere sosyal beceri kazandırabilir,  uyumsuz davranışların azaltılması sağlanabilir ve kendilerine bakabilme yeteneği kazandırılabilir. Uzman kişiler ve aile desteği ile özel eğitim programlarının hazırlanması ve bu yolla çocuğun yeteneklerinin geliştirilmesi otizm tedavisi alanında kullanılan tek tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi özel bir ekip ve özel bir çalışma gerektirir. Bazı özel durumlarda ilaç tedavisinede ihtiyaç duyulabileceği unutulmamalıdır. 

Otizm Çeşitleri Nelerdir?

Ebeveynler tarafından merak edilen konulardan biriside her otizm tanısı konan çocuğun aynı derecede bu rahatsızlığı barındırıp barındırmadığıdır. Aslında otizm her çocukta farklı özelliklerde ve farklı  seviyede seyreder. Peki, otizm çeşitleri nelerdir? En hafif seyredeninden, en ağır belirtileri gösterenine kadar  bilinen bir çok farklı otizm türü mevcuttur ve genellikle tedavi yöntemleride otizmin türüne göre şekillenir. En yaygın bilinen otizm türleri aşağıda olduğu gibidir.

1.      Otizm Spektrum Bozukluğu

Otizm spektrum bozukluğu yaşayan çocuklarda bu türe ait otizm özellikleri bebeklikten itibaren ortaya çıkar. Nöro-gelişimsel rahatsızlık olan bu türde sinir sisteminde bulunan sorunlar otizmi tetikler.

2.      A tipik Otizm Rahatsızlığı

A tipik otizm türünde çocuklar aslında otizm belirtileri gösterir fakat diğer otizm çeşitleri kadar bu belirtiler açık hissedilmez. Dolayısı ile bu durumda bulunan çoçuklara konan otizm tanı türüdür. A tipik otizm rahatsızlığının genel beirtileri konuşma güçlüğü, gelişimde yavaşlama ve iletişim bozukluklarıdır.

3.      Asperger (yüksel işlevsel ) Sendromu

Asperger sendromu yaşayan çocuklar, erken dönemlerden itibaren içe kapanırlar ve iletişim konusunda sorun yaşadıkları rahatlıkla gözlenir.

4.      Rett Sendromu

Rett Sendromu tanısı konan çocuklar genellikle iki yıla yakın normal gelişmelerini sürdürürler. 18 ay sonunda ise normal gelişim yavaşlar ve gerileme dönemi  başlar.

5.      Frajil X Sendromu

Bu rahtsızlığa sahip çocukların en belirgin otizm belirtileri öğrenme güçlüğü ve anlamada zorluk yaşamalarıdır. Frajil X sendromu, X kromozomu sebebi ile ortaya çıkan bir tür mental gerilik durumudur.

6.      Çocukluk Çağının Dezintegratif Rahatsızlık

Bu gruba dahil olan çocuklarda genellikle 3 yaşına kadar anormal bir gerileme görülmez. Fakat üç yaşından sonra iletişim ve sosyalleşme konularında sorunlar yaşanmaya başlanır.

7.      Çocukluk Şizofrenisi

Bu tür otizm rahatsızlığına sahip çocuklar, gerçek hayattan büyük oranda koparlar. Bu çocuklarda çok sık halüsinasyonlar ve sanrılar ortaya çıkar.

8.      Edinsel Epileptik Afazi Sendromu

Bu rahatsızlık otizm türleri arasında nadir görülmekle beraber kesin bir başlama yılı söz konusu değildir. Genel olarak 2 ila 11 yaşları arasında görülebilğir. Bu rahatsızlığı yaşayan otizmli çocuklarda konuşma ve dil yeteneklerinde gerileme ve bozulma görülür. Ayrıca erken dönemde epilepsi nöbetleride bu rahatsızlığa işarettir.

9.      Gelişimsel Disfazi (Dil Bozukluğu)

Otizmin bu çeşitinden etkilenen çocuklar, konuşma konusunda sorunlar yaşarlar. Bu çocukların bir bölümünde kekemelik veya ses bozukluğu görülebilir.